Ryngraf - znak polskości

Jednym z najbardziej znamienitych "emblematów polskości" jest ryngraf. Wywodzi się z okresu średniowiecza. Stanowił wówczas część zbroi rycerskiej.

Ryngrafy, zwane w dawnej Polsce kaplerzami, poświęcane na Jasnej Górze lub w Ostrej Bramie noszone były przez rycerzy polskich pod szatą bądź zbroją. Z czasem zatraciły swą funkcję ochronną i stały się symbolem patriotyczno-religijnym oraz znakiem modlitwy i obecności Bogarodzicy w żołnierskim życiu.
Najwspanialsze w naszej historii wojsko, jakim była husaria, miało na swojej zbroi mosiężną płaskorzeźbę z wizerunkiem Najświętszej Maryi Panny, najczęściej Niepokolanego Poczęcia.
Ryngraf był jednym z symboli stanu szlacheckiego. Był to rodzaj medalionu z mosiężnej lub srebrnej blachy, zwykle w kształcie tarczy opatrzonej wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej bądź Ostrobramskiej wraz z elementami heraldycznymi.
Zwyczaj noszenia ryngrafu upowszechnił się wśród konfederatów barskich, wszak w swej pieśni śpiewali: "U Chrystusa - my na ordynansach - słudzy Maryi".
Znaczenie ryngrafu jako znaku Maryi i nadziei dla Ojczyzny wzrosło znów w okresie powstania styczniowego. Powstańcy, przed wyruszeniem do oddziałów partyzanckich, zabierali ze sobą przechowywane we dworach stare kaplerze i ryngrafy.
Podobie ryngrafy - dawane przez matki synom idących na front - pojawiają się w czasie I wojny światowej w wielu polskich formacjach wojskowych.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości ryngraf z obrazem Matki Boskiej wręczany był nowo mianowanemu oficerowi podczas promocji lub jako akt podziękowań za wyróżniającą się służbę. Ryngrafy, nie ujęte żadnymi przepisami normującymi ich wygląd i okoliczności wręczenia, stały się wyrazem koleżeńskiego uznania.
Symbolikę ryngrafu przejęły również harcerstwo, sodalicje małżeńskie, organizacje młodzieżowe, związki religijno-patriotyczne, bractwa strzeleckie, cechy rzemiosł, Straż Pożarna.
Prezydent Ignacy Mościcki określił zasady wręczania przez niego ryngrafów chrzestnych. Zgodnie z dekretem Prezydent ofiarowywał pamiątkowy ryngraf każdemu siódmemu synowi w rodzinie. Prezydent zostawał ojcem chrzestnym takiego dziecka, pod warunkiem, że pochodziło ono z polskiej rodziny o nieposzlakowanej opinii. Poza tym honorem dziecko otrzymywało szereg przywilejów, m.in. książeczkę oszczędnościową z odpowiednim wkładem, prawo do korzystania z bezpłatnej komunikacji miejskiej i kolejowej, bezpłatnej opieki lekarskiej, prawo do bezpłatnego kształcenia, również za granicą.
W niektórych kręgach społecznych upowszechnił się zwyczaj obdarowywania ryngrafem dzieci i wnuków z okazji Chrztu czy pierwszej Komunii Świetej.
We wrześniu 1939 roku wielu oficerów i żołnierzy Wojska Polskiego zabrało na wojnę bliskie sercu fyngrafy, drogie sercu pamiątki ofiarowywane przy błogosławieństwie żon i matek, przed wyruszeniem na wojnę. Ryngrafy z wizerunkiem Matki Boskiej Ostrobramskiej bądź Częstochowskiej na tle orła w koronie, najczęściej nosili ukryte w kieszeniach munduru. W mogiłach polskich oficerów zamordowanych w Katyniu, obok osobistych dokumentów, odnaleziono wiele ryngrafów.
Ryngrafy były charakterystycznym emblematem Narodowych Sił Zbrojnych. Z tego powodu nazywano ich "ryngrafowym wojskiem" - także wówczas gdy okupację niemiecką zastąpiła druga - sowiecka.
W "ryngrafowym duchu" utrzymany był tekst modlitwy żołnierzy NSZ, które kończyły słowa:
"O Maryjo, Królowo Korony Polskiej - błogosław naszej pracy i naszemu orężowi.
O spraw Miłościwa Pani - Patronko naszych rycerzy, by wkrótce u stóp Jasnej Góry
i Ostrej Bramy zatrzepotały polskie sztandary z Orłem Białym
i Twym wizerunkiem".
Wierne tradycji pozostało podziemie antykomunistyczne.
W marcu 1952 r. w walce z grupą operacyjną Urzędu Bezpieczeństwa zginął pod Białymstokiem wraz z dwoma żołnierzami podporucznik "Wiarus". Na zrobionej przez UB fotografii widać leżące na ziemi ciało a na mundurze polskiego żołnierza zbroczony krwią ryngraf.
W Polsce komunistycznej ryngrafy zostały całkowicie wyeliminowane z tzw. ludowego wojska. Ryngrafy powróciły
w 1966 roku w okresie obchodów Millenium Chrztu Państwa Polskiego. W ostatnich latach ryngraf - symbol kultu maryjnego i dawnej tradycji rycerskiej - odzyskuje należne mu miejsce w życiu osobistym i rodzinnym. Czas na powrót w obszarze narodowym i państwowym.

Dr Krzysztof Kawęcki
Historyk, Wiceprezes
Prawicy Rzeczypospolitej